Kim jest opiekun?

Opiekunem jest każdy, kto zajmuje się inną osobą, która nie może sobie poradzić bez wsparcia ze względu na chorobę, niepełnosprawność, stan zdrowia psychicznego lub inny problem.

Wiele osób nie postrzega siebie jako opiekunów i często mijają lata, zanim uświadomią sobie, że nimi są. To dlatego, że różni ludzie inaczej rozumieją opiekę.

Jeśli zapewniasz regularne, nieodpłatne wsparcie bliskiej osobie, która potrzebuje pomocy w prostych czynnościach, takich jak gotowanie, ubieranie się czy branie prysznica, jesteś jej opiekunem.

Niektóre osoby wchodzą w tę rolę dość nagle. Przygotowaliśmy wiele porad i materiałów, które pomogą Ci radzić sobie z wyzwaniami, z jakimi zmaga się nowy opiekun. Tutaj zastanawiamy się, co to znaczy być opiekunem.

Opiekun to osoba, która zajmuje się podstawowymi czynnościami pielęgnacyjnymi na rzecz innej osoby. Opieka i wsparcie mogą obejmować pomoc w poruszaniu się, pomoc w ubieraniu się lub dbanie o higienę osobistą.

Opiekunowie mogą świadczyć pomoc odpłatnie lub nieodpłatnie. Nieodpłatnym opiekunem może być opiekun rodzinny, np. partner, przyjaciel lub sąsiad. Układ ten może być tymczasowy lub stały. Nieodpłatny opiekun może również pomagać komuś z powodu rozwoju choroby, niepełnosprawności lub problemów ze zdrowiem psychicznym – na przykład córka może opiekować się starszym ojcem z chorobą Alzheimera. Opiekunowie wolontariusze również opiekują się ludźmi dobrowolnie i bez wynagrodzenia, jednak często nie znają osoby, której mają pomagać.

Termin „zawodowy opiekun” obejmuje różne płatne zawody związane z opieką. Należą do nich pracownicy zajmujący się opieką nad osobami starszymi, opieką towarzyszącą, wsparciem osób z niepełnosprawnościami, opieką domową oraz opieką osobistą.

Nawet jeśli członek rodziny nie ma problemów z poruszaniem się i większość codziennych czynności wykonuje samodzielnie, może potrzebować niewielkiej pomocy przy wykonywaniu prostych codziennych zadań. Oto kilka przykładów typowych ról i obowiązków opiekuna:

Zakupy

Bliska osoba o niskim poziomie potrzeb może wymagać niewielkiej pomocy w prostych sprawach, takich jak zakupy spożywcze w hipermarkecie czy zakup produktów na nietrzymanie moczu w aptece.

Bezpieczeństwo

Osoba, którą się opiekujesz, może być dość niezależna i nie potrzebować znaczącej pomocy. Niemniej jednak istotne jest, aby pamiętać, że kości osób starszych są bardziej łamliwe. Nawet mały wypadek lub upadek może prowadzić do urazu, a w konsekwencji do unieruchomienia. Aby uniknąć urazów, zadbaj o to, aby dom bliskiego umożliwiał bezpieczne poruszanie się. Dowiedz się więcej w sekcji TENA Bezpieczny dom.

Towarzystwo

Nawet w starszym wieku lubimy, gdy ktoś trzyma nas za rękę, poklepie po plecach lub serdecznie przytuli. Będąc opiekunem, należy dbać o to, by bliska osoba czuła się częścią grupy i miała poczucie, że jest doceniana.

Pomoc w wymagających pracach domowych

Osoby o niskich potrzebach zazwyczaj doskonale radzą sobie z codziennymi czynnościami w domu, takimi jak dbanie o czystość powierzchni. Mogą jednak potrzebować pomocy w obowiązkach wymagających większego wysiłku fizycznego, takich jak pielęgnacja ogrodu, porządkowanie wysokich półek czy dokładne sprzątanie łazienki.

Czasem członkowie rodziny mogą potrzebować trochę bardziej praktycznego wsparcia i opieki, na przykład z powodu choroby czy niepełnosprawności. Oto kilka przykładów ról opiekuńczych i obowiązków w przypadku osób o średnim poziomie potrzeb:

Zapewnienie odpowiedniej diety

Bliska osoba może potrzebować wsparcia w postaci zapewnienia zdrowych, pożywnych posiłków. Taka pomoc może wykraczać poza samo przygotowanie jedzenia, ponieważ czas posiłku to coś więcej niż odżywianie. To pora rozmów, pogawędek, opowiadania historii i wspólnego śmiechu. Warto zaprosić do stołu innych członków rodziny i przyjaciół. Kontakt z ludźmi pozwala budować więzi.

Dbanie o nawodnienie

Należy dbać o to, by osoba, którą się opiekujesz, była odpowiednio nawodniona. Nadmiernie zagęszczony mocz może podrażniać pęcherz, a odwodnienie niesie ryzyko niskiego ciśnienia krwi oraz większe ryzyko upadku. Oznaką odwodnienia jest ciemny kolor moczu, niewielka ilość moczu, suchość w ustach, sucha skóra oraz uczucie zmęczenia lub zawroty głowy. Zachęcaj członka rodziny, by pił, gdy tylko odczuwa pragnienie. Aby mu pomóc, pilnuj, by pił podczas posiłków, proponuj mu wspólne wypicie czegoś dla przyjemności (np. filiżanki herbaty) oraz przygotowuj dla niego jedzenie o wysokiej zawartości wody (np. zupa, galaretka czy owoce, takie jak melon).

Jeżeli Twój krewny często oddaje mocz w nocy, postaraj się ograniczyć przyjmowanie płynów na 2–4 godziny przed snem.

Zachęcanie do właściwej higieny

Dbanie o higienę osobistą to ważny, codzienny obowiązek. Być może osoba, którą się opiekujesz, jest w stanie sama o siebie zadbać i umyć się bez Twojej pomocy lub przy minimalnym wsparciu. Jeśli tak jest, to wspaniale! Zachęcaj podopiecznego do samodzielnego mycia tak długo, jak to możliwe. Jednak co jakiś czas upewniaj się, czy potrzebna jest Twoja pomoc.

Pomoc w pielęgnacji skóry

Wraz z wiekiem starzeje się również nasza skóra. Staje się delikatna i sucha. Osoby w zaawansowanym wieku potrzebują specjalnej pielęgnacji dostosowanej do potrzeb ich delikatnej skóry. Drapanie suchej skóry może naruszać jej barierę ochronną i prowadzić do infekcji. W związku z tym warto zachęcać osoby starsze, by codziennie nawilżały całe ciało, a w razie potrzeby im w tym pomagać. Delikatny preparat nawilżający zmiękczy suchą skórę oraz pomoże jej zachować naturalne pH.

Mnóstwo osób na całym świecie opiekuje się członkiem rodziny o poważnych lub znaczących potrzebach. Na przykład, jeśli bliska osoba przeszła udar lub zawał serca, może potrzebować tymczasowej znaczącej pomocy. Z kolei osoba z niepełnosprawnością lub zdiagnozowaną chorobą, np. demencją lub chorobą Alzheimera, może potrzebować stałej opieki. Często wiąże się to z utworzeniem planu opieki, który pozwala zapewnić pełne wsparcie. Oto kilka przykładów istotnych ról i obowiązków związanych z opieką:

Pomoc w poruszaniu się

Czy osoba, którą się opiekujesz, nie jest w stanie wstać i utrzymać ciężaru swojego ciała? Czy większość czasu spędza w łóżku? Czy potrzebuje pomocy przy ubieraniu i myciu? Jeżeli któryś z tych opisów pasuje do Twojego bliskiego, oznacza to, że potrzebuje on dużej pomocy w poruszaniu się. Twój podopieczny może potrzebować pomocy przy wstawaniu z łóżka. Czynności takie jak podnoszenie i przenoszenie mogą bardzo mocno obciążać plecy. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, warto sprawdzić nasze praktyczne wskazówki dotyczące bezpiecznej ergonomii w domu. Aby pomóc bliskiej osobie jak najdłużej zachować niezależność, wspieraj ją w zachowaniu dobrej kondycji dzięki niezbędnym ćwiczeniom.

Opieka w przypadku nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu jest wyzwaniem dla opiekunów, ale nie musisz zostać sam na sam z tym problemem. Możesz uzyskać pomoc z wielu źródeł, w tym od TENA. Zacznij od kontaktu ze swoim lekarzem, by skierował Cię do lokalnych ośrodków leczenia nietrzymania moczu, które zajmą się oceną sytuacji i jej zarządzaniem, a także udzielą Ci odpowiednich porad. Możesz również zapoznać się z naszym przewodnikiem dotyczącym higieny. Znajdziesz w nim szczegółowe informacje na temat opieki osobistej i pielęgnacji osób z problemem nietrzymania moczu.

Pomoc w pielęgnacji skóry w okolicach intymnych

Jeśli bliska osoba doświadcza nietrzymania moczu, bardzo ważne jest, by zapewnić jej odpowiednie produkty ochronne, pomóc w ich zmienianiu oraz szybko usuwać wyciek kału. Łagodna pielęgnacja okolic krocza pomoże chronić delikatną skórę przed podrażnieniami i infekcjami. Ważne jest, by przestrzegać ścisłej rutyny higienicznej, która pomoże zadbać o zdrowie delikatnej skóry w okolicach krocza. Dzięki temu Twój bliski będzie czuć się czysto, komfortowo i świeżo, co zwiększy jego poczucie pewności siebie. Aby uzyskać więcej porad, przeczytaj nasz artykuł na temat zapobiegania podrażnieniu i zapaleniu skóry związanemu z nietrzymaniem moczu.

1) Globalne badania TENA dotyczące świadomości i postaw wobec opieki rodzinnej w populacji ogólnej. Lipiec 2022 – Polska, Kanada, Francja, Wielka Brytania, USA. W każdym kraju przeprowadzono wywiady z udziałem ponad 1000 mężczyzn i kobiet (18+).