Opieka nad chorym leżącym – o czym należy pamiętać?
Opieka nad osobą leżącą wymaga zrozumienia i życzliwości. Osoby chore przewlekle, długotrwale unieruchomione w łóżku zwykle potrzebują czasu, by zaakceptować swój stan. Prócz cierpienia fizycznego może towarzyszyć im strach, lęk, bezradność, smutek, żal i wiele innych uczuć. Niełatwo pogodzić się z własną słabością, zależnością od innych. W literaturze medycznej podkreśla się, że opieka tego rodzaju ściśle wiąże się z poszanowaniem autonomii i godności chorego. Należy o tym zawsze pamiętać.
Opieka nad osobą leżącą – lista rzeczy niezbędnych
Opieka nad pacjentem leżącym w warunkach domowych wymaga przygotowań – należy zadbać o odpowiednią, przyjazną przestrzeń, która zapewni choremu intymność i spokój. Konieczny jest zakup (lub wypożyczenie) łóżka rehabilitacyjnego sterowanego elektrycznie i wyposażonego w boczne barierki, które zapobiegają groźnym upadkom.Na liście rzeczy niezbędnych powinien znaleźć się materac przeciwodleżynowy, a także sprzęt do przemieszczania się (wózek inwalidzki, balkonik). Nie zapominajmy o pieluchomajtkach czy pieluchach anatomicznych – we właściwym rozmiarze, o odpowiedniej chłonności. Należy w sposób szczególny troszczyć się o higienę chorych przewlekle.
Problemy higieniczne osoby chorej i niesamodzielnej wzmaga dodatkowo lub kału. Zadbajmy o skórę pacjenta leżącego. Należy chronić ją przed kontaktem (zwłaszcza długotrwałym) z czynnikami drażniącymi, jak mocz, kał. Dużą pomoc (dla pacjenta i opiekuna) stanowią nowoczesne wyroby chłonne. Pieluchy czy wkładki urologiczne powinny „oddychać” – przepuszczać powietrze. Każda zmiana pampersa u dorosłych wymaga odpowiedniej pielęgnacji.
Warto nadmienić, że na rynku dostępne są także specjalistyczne podpaski – miękkie wkłady o kształcie anatomicznym i dużej chłonności, które wiążą płyn wewnątrz i izolują skórę od wilgoci. Zapobiegają w ten sposób przykrym problemom skórnym, takim jak odparzenie od podpaski.
Kiedy podpaski zdadzą egzamin? Kiedy zakładać podpaski chorym leżącym? To skuteczna ochrona w przypadku pacjentów z lekkim i średnim stopniem nietrzymania moczu. A kiedy zmieniać podpaski? Zawsze, kiedy zaistnieje taka potrzeba, ale nie rzadziej niż co 3-4 godziny.
Pacjent leżący – higiena i pielęgnacja
Jak wyglądają zabiegi higieniczne u osoby chorej i niesamodzielnej? Warto zabezpieczyć łóżko przed wilgocią – dużym ułatwieniem są np. podkłady jednorazowe. Skórę okolic intymnych należy starannie oczyścić i zabezpieczyć kremem ochronnym. Pamiętajmy, że nie trzeba za każdy razem używać wody. Toaleta chorego w łóżku przebiega sprawniej i szybciej dzięki specjalnym piankom myjąco-pielęgnującym, które myją oraz wspomagają naturalną odbudowę i ochronę skóry. Pomagają również usunąć przykry zapach moczu czy kału.
U pacjentów, którzy cierpią z powodu nietrzymania moczu czy kału, istotnie zwiększa się ryzyko odparzeń. Chorym leżącym natomiast dodatkowo grozi powstawanie odleżyn. Jak im zapobiegać? Właściwy proces pielęgnacji osoby leżącej stanowi odpowiedź również na to pytanie.
Co najmniej raz dziennie należy myć chorego leżącego z użyciem wody oraz delikatnych środków myjąco-natłuszczających o tzw. neutralnym pH. W czasie mycia warto dokładnie obejrzeć ciało pacjenta, sprawdzić, czy nie ma widocznych zaczerwienień, otarć. Pamiętajmy o starannym osuszeniu skóry chorego (bez pocierania), zwracając szczególną uwagę na fałdy skórne. Po kąpieli należy zastosować krem nawilżający; okolice intymne zabezpieczamy kremem ochronnym (np. z gliceryną).
Uszkodzenia skóry u osób w podeszłym wieku nie należą do rzadkości, zwłaszcza w przypadku chorych przewlekle, leżących, którym doskwierają problemy z nietrzymaniem moczu czy kału. Jeśli podczas zabiegów zauważymy zaczerwienienie lub odparzenie, sięgnijmy po krem ochronny z tlenkiem cynku. Co dalej? Delikatny masaż skóry i oklepywanie mogą pobudzić krążenie i poprawić ukrwienie tkanek.
Opieka nad chorym leżącym – o czym jeszcze pamiętać?
Pacjentów chodzących warto zachęcać do korzystania z tradycyjnej toalety. Potrzebny będzie uchwyt asekuracyjny, który ułatwi samodzielne wykonywanie intymnych czynności. Pomocne bywają też nakładki sedesowe, krzesła sanitarne. A poza tym? Uchwyt łazienkowy i ławka wgłębna zapewnią bezpieczną kąpiel pacjenta z ograniczeniem ruchomości.
Pamiętajmy, że jednym z najistotniejszych punktów profilaktyki odleżyn jest eliminacja ucisku. Należy wyposażyć chorego w odpowiedni materac przeciwodleżynowy i co 2 godziny pomóc mu zmieniać pozycję ciała. Zadbajmy o właściwą bieliznę i pościel (z naturalnych, przewiewnych tkanin). Jeśli to możliwe i nie ma przeciwwskazań medycznych, zachęcajmy pacjenta do poruszania się, wykonywania zalecanych ćwiczeń (czynnych lub biernych).
Osoby niepełnosprawne, z problemami motorycznymi wymagają karmienia – nie spieszmy się, wykażmy się cierpliwością, karmmypowoli. Picie ułatwić może słomka lub kubek „z dzióbkiem” dla dzieci. Stosujmy się do zaleceń lekarza, pamiętajmy, że prawidłowa dieta i stan odżywienia chorych leżących to nie tylko profilaktyka odleżyn, ale czynnik, który wywiera istotny wpływ na samopoczucie i stan ogólny pacjenta.
