Profilaktyka przeciwodleżynowa - najważniejsze punkty

Czym są odleżyny?

Odleżyny to inaczej owrzodzenia spowodowane przez ucisk i tarcie skóry. Osoby, które ze względu na wiek i stan zdrowia pozostają przykute do łóżka lub wózka inwalidzkiego, są największą grupą ryzyka rozwoju owrzodzeń. Odleżyny tworzą się, gdy dochodzi do martwicy niedokrwiennej skóry, a czasami nawet tkanek leżących głębiej. Jakie czynniki im sprzyjają? Rany częściej występują u osób niewłaściwie pielęgnowanych, źle odżywionych, z niskim ciśnieniem tętniczym, obarczonych złamaniami, zaburzeniami czucia i ruchomości. Bardzo ważnym czynnikiem ryzyka jest też nietrzymanie moczu i stolca.

Profilaktyka odleżyn– jak rozpoznać pierwsze objawy?

Profilaktyka odleżynowa to temat bardzo złożony, jednak niezwykle ważnym aspektem są regularne oględziny skóry podopiecznego. To pomaga wychwycić pierwsze sygnały owrzodzeń. Szczególnie należy zwrócić uwagę na miejsca, na których odleżyny tworzą się najczęściej, czyli okolice guzów kulszowych, pięty, łokcie, kostki, kolana.

Początkujące stadium owrzodzeń można rozpoznać po takich objawach, jak:

• zaczerwienienie skóry (charakterystyczne jest, że rumień nie robi się jaśniejszy, nawet jeśli zostanie uciśnięty),
• ból, pieczenie, swędzenie,
• skóra na obszarze, na którym tworzy się odleżyna, może być „inna”, np. bardziej delikatna, cieplejsza.

W przypadku wystąpienia tych objawów konieczne jest wdrożenie kompleksowej profilaktyki, bo kolejnym stadium są już płytkie owrzodzenia, które z czasem mogą się pogłębiać i prowadzić do zapalenia tkanki podskórnej.

Odleżyny – zapobieganie. Co robić, aby skóra chorego pozostała w dobrej kondycji?

Przede wszystkim ważna jest redukcja ucisku i tarcia skóry, które są bezpośrednimi przyczynami odleżyn. Dlatego profilaktyka przeciwodleżynowa powinna obejmować:

• częste zmiany ułożenia chorego (mniej więcej co 2 godziny) – jeżeli chory jest wystarczająco sprawny, powinien co jakiś czas wstawać z łóżka i zrobić przynajmniej kilka kroków,
• masaż obszarów narażonych na odleżyny,
• używanie materaca lub poduszki przeciwodleżynowej (pacjenci kwalifikujący się do profilaktyki przeciwodleżynowej mogą liczyć na dofinansowanie z NFZ),
• utrzymanie skóry chorego w czystości – mycie jej delikatnym mydłem albo pianką i (co ważne!) dokładne osuszanie,
• w przypadku nietrzymania moczu lub stolca odpowiedni dobór środków ochronnych, które pomagają zachować czystość, suchość, świeżość oraz komfort chorego – warto wybrać produkty z przyjaznych i bezpiecznych dla skóry materiałów.

Czy dieta może zapobiec odleżynom?

Sama dieta nie wystarczy, żeby zapomnieć o problemie. Jednak jeżeli organizm chorego jest odpowiednio odżywiony, również skóra czerpie z tego korzyści. Ważne jest zapobiegnięcie wychudzeniu, które sprzyja odleżynom, dlatego posiłki osoby leżącej powinny być dosyć kaloryczne. Składnikami, które szczególnie pozytywnie wpływają na stan skóry, są: białko (mięso, nabiał, jaja, orzechy, nasiona, rośliny strączkowe), witamina C (brokuły, papryka, pietruszka, pomarańcze), cynk (sardynki, czerwone mięso, pestki dyni), a także odpowiednia ilość płynów. Aby nawodnić organizm swojego podopiecznego, podawaj mu wodę, ale też zupy warzywne (mogą być zmiksowane, żeby choremu łatwo się jadło) i koktajle.

Pamiętaj, że jeśli na skórze chorego pojawią się pęcherze, pęknięcia i ranki, konieczna jest konsultacja z lekarzem. To ważne, aby uniknąć groźnych powikłań związanych z odleżynami.