Badanie urodynamiczne: na czym polega, co może wykazać i kto na nie kieruje?

Badanie urodynamiczne jest istotnym badaniem w procesie diagnostyki problemów związanych z nietrzymaniem moczu.

Pozwala ono określić m.in.:

· tempo przepływu moczu (ilość oraz szybkość oddawania) przy pomocy cewnika wprowadzonego przez cewkę moczową do pęcherza,

· zmierzyć ciśnienie w pęcherzu oraz jamie brzusznej za pomocą cewnika w cewce moczowej oraz odbycie (dochodzącym do jelita grubego, nazywanego przez niektórych „kiszką stolcową”),

· na podstawie tych danych: ogólną kondycję układu moczowego.

Urodynamika jest badaniem inwazyjnym, które wymaga pewnego przygotowania i dla wielu osób może być nieprzyjemne lub wywoływać dyskomfort.

Wskazaniem do przeprowadzenia tej formy diagnostyki są z pewnością szeroko pojęte problemy z inkontynencją lub niejednoznaczne wyniki wcześniejszych badań, zwłaszcza w obszarze zidentyfikowania źródła problemu.

Może być ono przeprowadzane u dorosłych i nieletnich pacjentów – u dzieci wskazaniem mogą być regularne moczenia nocne i dzienne.

Objawami, które mogą dawać podstawy do przeprowadzenia tego badania są:

· częste oddawanie moczu,

· zaleganie moczu po zakończeniu mikcji,

· nietrzymanie moczu (naglące, wysiłkowe, itp.),

· słaby strumień podczas oddawania moczu, a co za tym idzie – wydłużone mikcje,

· zatrzymanie moczu (niemożność opróżnienia pęcherza),

· problemy z kręgosłupem – powstałe w wyniku urazów lub zwyrodnień – które mogą powodować problemy z prawidłowym oddawaniem moczu,

· narastające problemy z utrzymaniem moczu związane z innymi zmianami w organizmie (np. menopauzą czy andropauzą).

Zebranie informacji na temat kondycji układu, a w szczególności pęcherza moczowego, może pomóc w szybszej diagnostyce i rozpoczęciu leczenia.

Dzięki niemu możliwa jest znaczna poprawa kondycji zdrowia fizycznego oraz psychicznego.

Zanim lekarz zadecyduje o tym, że do prawidłowej oceny schorzenia czy jego skali niezbędna jest urodynamika, może wcześniej przeprowadzić:

· kompleksowy wywiad lekarski, włączając w to kwestionariusz nietrzymania moczu (ICIQ UI),

· nieinwazyjne badania takie jak USG jamy brzusznej i układu moczowego, uroflowmetria czy posiew moczu.

Mogą one pomóc ocenić skalę problemu, jednak nie zawsze dają pełen obraz.

W takich sytuacjach lekarze specjaliści często podejmują decyzję o skierowaniu na badania urodynamiczne.

Urodynamika jest badaniem inwazyjnym, dlatego wielu lekarzy zleca je dopiero w sytuacji w której:

· wcześniejsza diagnostyka częstego oddawania moczu u mężczyzn nie dała jednoznacznych wyników,

· niezbędne jest zebranie większej ilości informacji dotyczących kondycji układu moczowego i kondycji układów sąsiadujących (w trakcie tego badania mierzone jest również ciśnienie w jamie brzusznej, istotne z perspektywy dalszej diagnostyki).

Jak wygląda badanie urodynamiczne i na czym ono polega?

Jest to dosyć złożona diagnostyka, która przeprowadzana jest w gabinecie zabiegowym.

1. Pacjent po wejściu do gabinetu powinien rozebrać się od pasa w dół.

2. Po położeniu się na wznak z rozchylonymi nogami na fotelu urologiczno-ginekologicznym wprowadzany jest do cewki moczowej cewnik, który poza mierzeniem przepływu moczu zbiera również informacje o ciśnieniu wewnątrz pęcherza. Jeśli Pacjent jest wrażliwy na ból, przed zabiegiem lekarz może zalecić aplikację specjalnego żelu znieczulającego (miejscowo).

3. Drugi cewnik umieszczany jest w odbycie, przez zwieracz, i sięga aż do jelita grubego w celu zmierzenia ciśnienia panującego w jamie brzusznej. To urządzenie zawiera specjalne elektrody igłowe, które zbierają dane.

4. Pacjent leży w tej pozycji dopóki pęcherz nie napełni się w wystarczającym stopniu. Kiedy osiągnie odpowiedni poziom, lekarz poinformuje Pacjenta, żeby wstał i zakasłał.

5. Potem należy oddać mocz do urządzenia nazywającego się uroflowmetr; pozwala ono ocenić ciśnienie przy opróżnianiu pęcherza moczowego.

6. Cewnik umieszczony w cewce moczowej zmierzy przepływ uryny, a czujniki zbiorą informacje dotyczące ciśnienia.

7. Po zakończeniu badania lekarz usunie cewniki.

Całość badania trwa zazwyczaj od 60 do 90 minut, ale w niektórych przypadkach może się nieco przeciągnąć lub być krótsze.

Badanie wykonuje lekarz lub wyspecjalizowany personel pielęgniarski.

Jaki lekarz może skierować na badanie urodynamiczne:

· urolog,

· nefrolog (specjalista od nerek i ich pracy),

· ginekolog,

· neurolog,

· geriatra.

W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który skieruje na konsultację do specjalisty.

W czasie wizyty pojawi się na pewno prośba o dzienniczek mikcji, z którego będzie wynikało, jaki jest bilans przyjętych i oddanych płynów.

Warto go przygotować przed wizytą (co najmniej z trzech ostatnich dni, uwzględniając godziny przyjmowania płynów, też w posiłkach, oraz oddania moczu, razem z ilością).

Co ważne: samo badanie może być realizowane w ramach kontraktu z NFZ (czyli bezpłatnie).

Proces przygotowania do chwili badania urodynamicznego jest kilkuetapowy i wymaga od badanej osoby sporo uwagi.

Przede wszystkim – jeśli przyjmujesz jakieś leki regulujące dzianie pęcherza moczowego i całego układu, należy je odstawić na tydzień przed badaniem (oczywiście: w konsultacji z lekarzem)

W dzień poprzedzający badanie urodynamiczne należy jeść lekkostrawne posiłki i pić płyny niegazowane – niektórzy lekarze mogą zalecić przyjęcie jakiegoś środka zmniejszające wzdęcia.

Bardzo ważne jest prawidłowe opróżnienie i oczyszczenie jelita grubego, a zwłaszcza odbytnicy.

Dzień przed badaniem warto włożyć czopek glicerynowy do odbytu (ma łagodne, chociaż dosyć skuteczne działanie przeczyszczające), dostępny w aptece bez recepty.

Alternatywnie, jest też dosyć szeroka gama środków stosowanych w celu oczyszczenia układu pokarmowego przed badaniami – warto spytać o to lekarza kierującego lub w aptece.

Jeśli po kilku (3-4 godzinach) działanie tego środka nie jest zauważalne, zaleca się wykonać lewatywę (gotowe wlewki można kupić w aptece).

W dniu badania należy rano wypróżnić się (mocz i kał), zjeść lekkostrawne śniadanie (jeśli masz kłopoty ze wzdęciami lekarz może zalecić bycie na czczo) oraz wypić ok. pół litra wody (niegazowanej!).

Aby uzyskać wiarygodne wyniki badanie powinno być przeprowadzone przy pełnym pęcherzu.

Lekarz kierujący na badanie urodynamiczne na pewno przekaże Ci zalecenia dotyczące właściwego przygotowania, aby wykonane badanie dało jak najbardziej reprezentatywne wyniki.

Samo badanie jest dosyć czasochłonne – może trwać od jednej do półtorej, a nawet dwóch godzin.

Wiąże się to z czasem niezbędnym na wypełnienie się pęcherza.

Przez większość czasu pacjent siedzi na fotelu ginekologiczno-urologicznym i czeka na zapełnienie pęcherza.

Aby uniknąć nudy można wziąć książkę lub krzyżówkę – przed badaniem na pewno warto spytać lekarza, czy nie będzie to kłopotem.

Czy to badanie pracy pęcherza moczowego i dolnych dróg moczowych może powodować dyskomfort?

Tak – o ile wprowadzanie sondy przez odbyt nie jest problemem dla większości pacjentów (może być nieprzyjemne jeśli cierpią z powodu hemoroidów), o tyle wprowadzenie cewnika do cewki moczowej może sprawiać ból.

Jeśli wiesz, że masz niski próg bólu, powiedz o tym lekarzowi przeprowadzającemu badanie pracy pęcherza – w tym wypadku może zaaplikować specjalny żel znieczulający, który pomoże zmniejszyć uczucie dyskomfortu.

Powikłania po tej formie diagnostyki są bardzo rzadkie, najczęściej ograniczają się do uczucia dyskomfortu przy oddawaniu moczu przez kilka dni.

Lekarz prawdopodobnie zaleci też picie większej ilości płynów (wody, soków, itp.) w tym czasie – odpowiednie nawodnienie organizmu może przełożyć się na zmniejszenie ryzyka rozwinięcia się infekcji układu moczowego.

Ta forma diagnostyki działania pęcherza moczowego i cewki moczowej pozwala na ocenę ogólnej kondycji tego układu.

Jest ono przydatne w diagnostyce problemów z nietrzymaniem moczu oraz innych schorzeń urologicznych.

Wyniki badania urodynamicznego powinny być interpretowane przez lekarza kierującego na tę diagnostykę – stanowią one jedynie część informacji o problemie.

Oczywiście: mogą pomóc (i najczęściej pomagają) w zidentyfikowaniu źródła problemu związanego z nietrzymaniem czy popuszczaniem moczu.

Niemniej: to, jak czas oddawania moczu, ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej i pęcherza moczowego układają się na diagramach z wynikami jest do interpretacji lekarza.

Jak długo trwa badanie urodynaimczne

Badanie trwa od 60 do 120 minut. Wszystko zależy od tego, jak szybko zapełni się pęcherz.

Czy badanie urodynamiczne może być wykonane na NFZ?

Tak, ta diagnostyka może być realizowana w ramach kontraktu z NFZ i jest nieodpłatna. W zależności od miasta, w którym realizujemy to świadczenie wolne terminy mogą być nieco bardziej oddalone w czasie.

Ile kosztuje badanie urodynamiczne prywatnie?

Cena badania urodynamicznego jest uzależniona od tego, w jakim mieście chcemy je zrealizować. Koszt waha się od 300 do 600 zł.

Czy badanie urodynamiczne boli?

Samo badanie może powodować dyskomfort, ale ból może pojawić się w momencie wprowadzenia cewników. U niektórych osób może pojawić się uczucie nieprzyjemnego rozpierania związane z obecnością sond w układzie moczowym oraz odbycie, jednak mija ono po zakończeniu badania oraz ich wyprowadzeniu.