Nietrzymanie moczu, definiowane jako mimowolny wyciek moczu, to często diagnozowane i bardzo uciążliwe schorzenie. Dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Problem nietrzymania moczu znacząco obniża jakość życia pacjentów. Przyczyny mogą być różne. Istnieje też wiele odmiennych sposobów na leczenie tej dolegliwości. Moczenie mimowolne, choć nie zagraża życiu i zdrowiu, stanowi poważny problem medyczny. International Continence Society (ICS) w swojej definicji tej choroby podkreśla, że każdy niekontrolowany wyciek moczu przez cewkę moczową ma konsekwencje o charakterze higienicznym i socjalno-społecznym.
Wyróżnia się pięć postaci nietrzymania moczu, czyli:
● wysiłkowe ,
● ,
● nietrzymanie moczu z przepełnienia,
● funkcjonalne nietrzymanie moczu,
● postać mieszaną.
Przyczyny, objawy i leczenie każdej z tych chorób są odmienne. Naglące nietrzymanie moczu (w skrócie NNM) jest definiowane jako niezależne od woli oddawanie moczu pod wpływem parcia.
Nadreaktywny pęcherz – czym się charakteryzuje ta choroba?
U zdrowej osoby opróżnianie pęcherza podlega pełnej kontroli. Świadomość o konieczności skorzystania z toalety pojawia się w momencie, gdy wypełnione są dwie trzecie objętości pęcherza. W przypadku nadreaktywności tego narządu sygnał o potrzebie mikcji wysyłany jest do mózgu znacznie wcześniej, ponieważ skurcz mięśnia wypieracza pęcherza następuje niezależnie od jego wypełnienia. Pacjent odczuwa to jako niespodziewane uczucie parcia na mocz i potrzebę oddania moczu.
Naglące to mimowolny wyciek moczu z pęcherza następujący krótko po pojawieniu się silnego uczucia parcia na pęcherz. Następuje wówczas nagła potrzeba oddania moczu, która może być bardzo trudna do opanowania. W większości przypadków ilość popuszczanego moczu jest dość duża, a problem pojawia się również w nocy. Nietrzymanie moczu z parcia ma dwie główne przyczyny: niestabilność lub nadmierna pobudliwość mięśnia wypieracza pęcherza moczowego. Problem ten ma związek z dysfunkcjami mięśniówki gładkiej pęcherza.
Pęcherz nadreaktywny – przyczyny choroby
Do dzisiaj naukowcom nie udało się jednoznacznie określić, jakie są przyczyny nadreaktywności pęcherza. Prawdopodobnie na rozwój tej choroby wpływają między innymi:
● zaburzenia neurologiczne związane z centralnym i obwodowym układem nerwowym, występujące na przykład w przebiegu choroby Parkinsona,
● styl życia (siedzący tryb pracy, palenie papierosów),
● otyłość (NNM dwukrotnie częściej występuje u kobiet z nadmierną masą ciała niż u pacjentek o prawidłowym BMI),
● nieprawidłowo leczona cukrzyca,
● zaburzenia psychiczne, na przykład depresja,
● przebyte zapalenie pęcherza moczowego,
● przebyte zapalenie cewki moczowej lub górnych dróg moczowych,
● zbyt częste spożywanie kawy i napojów energetyzujących, które u wrażliwych osób mogą działać drażniąco na pęcherz moczowy,
● kamica moczowa i spowodowane nią patologiczne zmiany w drogach moczowych,
● wyjątkowo wrażliwe błony śluzowe wywołujące w cewce moczowej ból i pieczenie podczas oddawania moczu (występujące szczególnie często u kobiet po menopauzie),
● przebyta ciąża i poród,
● częste zaparcia,
● guzy jajników,
● powiększona (gruczoł krokowy).
Problemy ze skurczami pęcherza mogą dotyczyć każdego, niezależnie od wieku i płci.
Parcie na pęcherz - objaw nietrzymania moczu z naglącym parciem
Główny objaw pęcherza nadreaktywnego stanowi uporczywa potrzeba skorzystania z toalety. Jest ona niewspółmierna do stopnia wypełnienia pęcherza. U pacjentów nierzadko pojawia się uczucie pełnego pęcherza po oddaniu moczu. Problem występuje zarówno w ciągu dnia (frequency), jak i w nocy (nocturia). Zdarza się również, że chory zgłasza popuszczanie moczu po oddaniu moczu. To bardzo uciążliwy symptom inkontynencji, który często skłania pacjentów do wizyty u specjalisty.
Zespół pęcherza nadreaktywnego stwierdza się na podstawie objawów klinicznych po wykluczeniu przyczyn anatomicznych i metabolicznych, między innymi schorzeń ogólnoustrojowych. Do rozpoznania nadreaktywności mięśnia wypieracza pęcherza moczowego, czyli nieadekwatnego reagowania mięśni pęcherza na czynniki zewnętrzne, niezbędna jest odpowiednia diagnostyka. Opiera się ona na uzyskaniu wyników testów, takich jak badanie ogólne moczu i badanie urodynamiczne (pomiary badające prędkość wydalania moczu, napięcie pęcherza oraz ilość moczu pozostałą w pęcherzu po skorzystaniu z toalety).
Parcie na pęcherz moczowy – kiedy należy udać się do lekarza?
Wizyta w gabinecie lekarskim to najlepszy sposób na to, by poznać przyczyny swojej choroby. Warto jak najszybciej skontaktować się z lekarzem w przypadku zauważenia objawów takich jak:
● ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
● popuszczanie moczu w ciągu dnia bądź w nocy,
● obecność krwi w moczu,
● powtarzające się nagłe, silne parcie na mocz,
● kilkukrotne budzenie się w nocy spowodowane potrzebą oddania moczu.
Wczesne rozpoczęcie leczenia ma bardzo istotny pozytywny wpływ na rokowania pacjenta.
Nieinwazyjne sposoby leczenia nietrzymania moczu z nagłym parciem
Zgodnie z zaleceniami Agency for Health Care Policy and Research podstawową metodą leczenia naglącego nietrzymania moczu powinna być terapia behawioralna. Polega ona na wypracowaniu przez pacjenta prawidłowych odruchów związanych z opróżnianiem pęcherza. Pozwala to przywrócić odpowiedni cykl mikcji. Istotnym elementem terapii behawioralnej są także ćwiczenia mięśni dna miednicy, czyli trening mięśni Kegla.
Ponadto zaleca się ograniczenie spożywania napojów, które zawierają kofeinę oraz alkohol. Istotne jest też zmniejszenie ilości płynów przyjmowanych wieczorem. Picie zbyt dużej objętości napojów prowadzi do zwiększonej produkcji moczu (wielomocz) i może powodować częste oddawanie moczu, a w przypadku osób z nadreaktywnym pęcherzem – również popuszczanie go.
Przyjmowanie niewielkiej ilości płynów także wywołuje czasami nadreaktywność pęcherza. Ograniczanie picia wody w celu złagodzenia problemów z funkcjonowaniem układu moczowego zazwyczaj paradoksalnie zaostrza dolegliwości. Dzieje się tak z powodu drażniących właściwości mocno skoncentrowanego, odwodnionego moczu w pęcherzu. Ma on negatywny wpływ na wyściółkę narządu, czego skutkiem jest potrzeba częstego oddawania moczu u pacjenta. Dodatkowo w takiej sytuacji mocz ma wyjątkowo nieprzyjemny, intensywny zapach. Odwodnienie jest też czynnikiem ryzyka zatwardzeń, które przyczyniają się do zwiększonej zachorowalności na infekcje dróg moczowych. Bakteryjne zakażenia układu moczowo-płciowego nierzadko skutkują długotrwałym osłabieniem mięśni dna miednicy.
Ciągłe parcie na pęcherz moczowy – ćwiczenia mięśni dna miednicy
Ćwiczenia mięśni dna miednicy, czyli inaczej trening mięśni Kegla, bywają niezwykle skuteczne przy nadczynności pęcherza. Umiejętność właściwego zaciśnięcia mięśni dna miednicy przy nagłym pojawieniu się parcia na pęcherz może nawet zatrzymać odczuwanie potrzeby oddania moczu. Warto więc dowiedzieć się, jak wykonywać ćwiczenia na mięśnie Kegla. Aby zrobić to prawidłowo, wystarczy tylko z całej siły zaciskać .
Skurcz należy utrzymać przez co najmniej pięć sekund, a potem rozluźnić mięśnie i powtórzyć te same czynności kolejne kilka razy. Pozwala to stopniowo budować siłę w mięśniach. Takie wzmocnienie umożliwia dłuższe wstrzymywanie moczu po pojawieniu się nagłego uczucia parcia charakterystycznego w omawianym typie nietrzymania moczu. W razie potrzeby lekarz lub fizjoterapeuta mogą szczegółowo wyjaśnić, w jaki sposób powinno się poprawnie wykonywać te ćwiczenia.
Wtórny trening pęcherza to popularne narzędzie wspomagające leczenie nietrzymania moczu. Stosuje się go w celu zidentyfikowania wzorców nietrzymania moczu oraz ponownego zdobycia przez pacjenta umiejętności niezbędnych do przetrzymywania moczu i kontrolowanego opróżniania pęcherza. Do takiego treningu należy zaliczyć między innymi unikanie wizyt w toalecie „na wszelki wypadek” oraz „na ostatnią chwilę”, a także:
● ćwiczenie umiejętności wstrzymywania moczu, czyli świadome i celowe wydłużanie odstępów pomiędzy wypróżnieniami pęcherza,
● unikanie natychmiastowego reagowania na potrzebę skorzystania z toalety za pomocą odwracania uwagi od problemu,
● zaciskanie mięśni dna miednicy za każdym razem, gdy pojawia się potrzeba oddania moczu,
● prowadzenie dziennika aktywności pęcherza, w którym należy zapisywać na przykład wszystkie sytuacje, kiedy pacjentowi udało się zignorować odczuwane parcie naglące go do skorzystania z toalety,
● wcześniejsze planowanie wizyt w toalecie, aby uniknąć stresu i uczucia niepokoju.
Dzięki wytrwałemu stosowaniu tych ćwiczeń odczucie potrzeby oddania moczu stopniowo zaczyna pojawiać się coraz rzadziej.
Sposoby leczenia farmakologicznego nietrzymania moczu z parciem na pęcherz
Urolog lub ginekolog ma również do dyspozycji szereg medykamentów stosowanych w leczeniu pęcherza nadreaktywnego. Są wśród nich między innymi preparaty z grupy leków przeciwcholinergicznych, czyli inaczej cholinolityków, wpływających na pracę układu nerwowego. Zmniejszają one autonomiczne skurcze mięśnia wypieracza. Leki antycholinergiczne wykorzystywane w terapii nadreaktywnego pęcherza to na przykład:
● chlorek trospium,
● tolerodyna,
● oksybutynina.
Farmakologiczne leczenie nietrzymania moczu musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza. Podczas przyjmowania medykamentów należy nadal wykonywać wszystkie zalecone przez specjalistów ćwiczenia, takie jak trening mięśni dna miednicy.
Inne sposoby leczenia nietrzymania moczu z parciem na pęcherz
Częste oddawanie niewielkich ilości moczu, współwystępujące z silnym rozciągnięciem ścian pęcherza moczowego, w niektórych przypadkach stanowi wskazanie do tego, by wdrożyć leczenie chirurgiczne. Jeśli u pacjenta pojawia się problem niepełnego opróżniania pęcherza podczas mikcji, nierzadko następuje też zaleganie moczu wywołujące infekcje dróg moczowych. Jeżeli dochodzi do nasilenia objawów, lekarz może zdecydować o podjęciu interwencji inwazyjnej. Alternatywny sposób prowadzenia terapii stanowi metoda biofeedbacku i elektrostymulacji z użyciem specjalnych elektrod pobudzających .
Naglące nietrzymanie moczu – jak sobie z nim radzić na co dzień?
Niepohamowana potrzeba oddania moczu w nieodpowiedniej sytuacji to niemały problem. Oczywiście naglące można i należy skutecznie leczyć, ale terapie są długotrwałe, a na osiągnięcie wymiernych efektów trzeba czasami czekać nawet przez kilka miesięcy. W międzyczasie warto zadbać o swoją pewność siebie oraz poczucie komfortu. Pomaga w tym między innymi stosowanie właściwych, jakościowych środków higienicznych.
Od niemal 60 lat TENA oferuje wysokiej jakości produkty chłonne, przeznaczone dla osób z nietrzymaniem moczu. Produkty TENA są wykonane z miękkich, delikatnych i oddychających materiałów niewywołujących podrażnień nawet na delikatnej skórze okolic intymnych. Nadreaktywność pęcherza to dolegliwość, która nie powinna być ukrywana ani bagatelizowana. Niezależnie od stopnia natężenia objawów każdy pacjent cierpiący na tę chorobę powinien wybrać w swoim mieście gabinet ginekologiczny bądź urologiczny i umówić się na konsultację ze specjalistą, aby ustalić dalszy plan leczenia.
